Lewis Caroll önemli eserlerinden biri olan, büyük küçük birçok kişinin okuduğu Alice Harikalar Diyarında bile bir zamanlar Yasaklanmış Kitaplar arasında yer almış. Üstelik çok ilginç bir sebepten dolayı. Kitap ilk olarak 1931 yılında yasaklanmış. Neden olarak ise kitapta yer alan hayvanların insan gibi davranması ve insan gibi konuştukları sebep gösterilmiş. Daha sonraları aynı nedenlerle Amerika'da okul kütüphanelerinden dahi kaldırılmış.
Yasaklanan kitaplar arasında yer alan diğer bir kitap yine çoğumuzun bildiği ve çocukluğunda önemli bir yere sahip olan Oz Büyücüsü bir zamanlar yasaklanan kitaplar arasında yer alıyor. Yasaklanma sebebi ise cadılar gibi dinsiz varlıkların yer alması gösterilmiş. Kitap 1930'larda ve 1950'lerde iki dafe yasaklanmış.
Amerika'da en çok yasaklanan kitaplar listesinde yer alan kitaplardan biri Kırmızı Başlıklı Kız. Kırmızı Başlıklı kızı bilmeyen ve okumayan çok fazla kişi yoktur. Ancak bu kitapta yasaklılar listesinde yer aldı. 1990'lı yıllarda birçok eyalette bu kitap yasaklanmış ve gerekçe olarak Kırmızı Başlıklı Kızın babaannesine götürdüğü sepette şarap olması gösterilmiş.
Harry Potter ve Melez Prens bir zamanlar yasaklanan kitaplar arasında yer alıyor. Özellikle America'da birçok defa yasaklandı ve yakıldı. Birçok okulda yasaklandı ancak çok da fazla uyulmayan bir yasak olarak tarihe geçti diye düşünüyorum.
Bülbülü Öldürmek bugün ülkemizde de çok bilinen bir eser ve yasaklanma nedeni bugün dahi anlamlandırılması zor. Bilindiği gibi roman 1930'lu yılların ırkçılığını ve eşitsizliğini ele alıyor ve eleştiriyor. Ancak kitap tam da bu sebepten yasaklanıyor. Irkçılık ve küfür içerdiği için yasaklanıyor.
Rıfat Ilgaz'a ait Sınıf adlı kitabında tuhaf bir hikayesi var aslında. Kitap sadece 25 gün yayınlanmış. Kitabın yasaklanma sebebi kapağının kırmızı olması, Yayınevinin adının Devrim olması ve kitap isminin Sınıf olması neden olmuştur. Kitaba sınıf isminin verilmesi halkı sınıflara ayırdığı anlamına getirilmiştir. Ancak bahsi geçen sınıf, okullardaki sınıflardır. Aynı zaman da ülkenin imajının bozulduğu iddia edilmiştir. Buna delil olarak ise sokakta satıcılık yapan çocuklar ve parasızlık yüzünden okula gidemeyen çocukların anlatılması bahane gösterilmiştir. Rıfat Ilgaz bu kitap nedeniyle iki buçuk ay kadar saklanmak zorunda kalmış. Yakalandıktan sonra ise 6 ay ile cezalandırılmıştır.
Atilla İlhan, Böyle Bir Sevmek kitabı ise 80 darbesi sonrasında yasaklanmıştı. 1979 yılında basılan kitabın kaldırılmasına sebep olan satırlar ise şöyle;
''Ne kadınlar sevdik zaten yoktular
Yağmur giyerlerdi son baharla bir
Azıcık okşasam sanki çocuktular
Bıraksam korkudan gözleri sislenir
Ne kadınlar sevdim zaten yoktular,
Böyle bir sevmek görülmemiştir...''
Bugün Sabahattin Ali'yi bilmeyen yoktur diye düşünüyorum. İyi bir kitap okuyucusu olup, tek bir kitabını dahi okumayan çok kişi yoktur. Sabahattin Ali sadece kitaplarıyla değil, ölümüyle de hiç unutulmayan yazarlardan biri. Yazarın sakıncalı bulunan sadece kitapları değil, yaşaması dahi sakıncalı bulunmuş olmalı. 48 yaşında öldürülen yazarın, ölümüne sebep olan o neden belki de hiç bir zaman bilinemeyecek. Ölümünden bir yıl önce, 1947 yılında yayınlanan Sırça Köşk yayınlandıktan çok kısa bir süre içerisinde toplatılan sadece 6 sayfalık bir öykü aslında.Sırça Köşk devlet yapısını eleştiren, halkın isterse neler yapabileceğini gözler önüne seren kısa bir hikaye. Kısa olmasına rağmen anlamları büyük olmalı ki, böyle bir tepki gördü.
''...günün birinde nasılsa böyle bir sırça köşk kurulursa, onun yıkılmaz, devrilmez bir şey olduğunu sanmayın. En heybetlisini tuz buz etmek için üç beş kelle fırlatmak yeter.''
Çizgilerle Nazım Hikmet, Müjdat Gezen ve Savaş Dinçel tarafından 1978' de yayınlanmıştır. 12 Eylül sonrasında ise haklarında dava açılır ve 21 yıl ile yargılanmaya başlarlar. Kitap ise toplatılır ve yok edilir. Bu hikayenin en tuhaf taraflarından biri ise duruşmalarının Nazım Hikmet'in 20. ölüm yıl dönümünde yapılmış olmasıdır.
The Satanic Verses birçoğumuzun duyduğu kitaplardandır diye düşünüyorum. Yazarı Salman Rushdie. Hazreti Muhammed'in hayatından esinlenen kitapta islama hakaret ettiği gerekçesiyle hakkında ölüm fetvası çıkartıldı. Bütün dünyada protestolar düzenlendi ve kitabı bulunduran kitabevleri dahi bombalandı. Norveçli yayıncısı silahlı saldırıya uğradı, japon çevirmeni öldürüldü, ve İtalyan çevirmeni bıçaklandı.
Cesur Yeni Dünya, Aldous Huxley eseri. Bilim-kurgu denildiğinde akla gelen en önemli kitaplardan biridir diye düşünüyorum. Özellikle eleştirdiği dünya ve aslında anlatmak istediğiyle birçok kişiyi etkisi altında almıştır. Ancak Cesur Yeni Dünya anlatmak istedikleriyle, yasaklardan kurtulamayan kitaplar arasında yer almıştır. İrlanda, California ve Texas da yasaklanmıştır. Yasaklanma nedenleri ise uyuşturucuya teşvik etmesi, ataistlik ve aile yapısına karşı olduğu gerekçe gösterilmiştir. Ancak kitapta aslında bu düşüncelerin eleştirildiği anlaşılmamış olsa gerek.
Bilim kurgu kitaplarındaki tek yasaklar Cesur Yeni Dünya ile sınırlı kalmamış tabiki. Fahrenheyt 451 ve Bin Dokuz Yüz Seksen Dört Yasaklanan Kitaplar arasında yerini almıştır. Bana göre bu üç kitapta içeriği ve asıl anlatılmak istediğine bakılmadan cezalandırılan kitaplardan.
Özellikle Fahrenheyt 451 bilim kurgu kitabının yasaklanma sebeplerinden biri çok ilginç yada komik mi desem. Kitap 1998 yılında yasaklanıyor. Bir lisede, ebeveynin şikayet etmesi üzerine yasaklanıyor. Sebebi kitapta ''Allah Kahretsin!'' sözünün geçiyor olması. Birçok kişi ülkemizde bu kitabın konusunu biliyordur diye düşünüyorum. Kitapta, kitapları yakan itfayeciler konu edilmişti. Kitapları gereksiz ve zaman kaybı olarak gören bir toplum ve tüm amacı kitapları yakmak olan itfayeciler. Anlatılmak istenenle, kişilerin anladıkları arasındaki fark ancak böylesine büyük olabilir.
''Eğer politik bakımdan mutsuz bir adam istemiyorsan, kaygılandıracak şekilde ona iki bakış açısı verme, birini ver. Dahada iyisi hiç verme. Bırak savaş gibi bir şeyin olduğunu unutsun... Onları patlamarına neden olmayacak bilgilerle doldur. Öyle lanet olası olaylarla tıka basa yap ki, kendilerini bilgiyle gerçekten ''zeki'' hissetsinler...''
''Sana gereken kitaplar değil, bir zamanlar kitapların içinde olan bazı şeyler... Kitaplar bir tür depo gibidir ve biz onlara unutacağımızdan korktuğumuz şeyler saklarız.''
Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ise yine yasaklanan ve çok tartışılan kitaplar arasındadır. Hakkında bir çok şey ortaya atılmıştır. 1949 yılında yayınlanmasına rağmen tam 32 yıl sonra yasaklanmıştır. Özellikle Nazi Almanyası ve Stalin'ın konu edildiği roman edebiyat tarihinin hiç kuşkusuz en iyi romanlarından biri. Tüm yasaklara ve eleştirilere rağmen en iyi distopya romanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Roman Cesur Yeni Dünya ile birlikte İngiliz edebiyatının anti-ütopik eserlerinden ilk ve en önemli eserleri olarak yerini almıştır.
George Orwell, Hayvan Çiftliği ise yine bir dönem çok konuşulan kitaplar arasında yer alıyor. 1945 yılında yayınlanan roman Stalinizmin bir eleştirisi niteliğindedir ve olayların tamamı mecazi bir dille anlatılmıştır.
''Hayvan Çiftliği korkunç sonla biten bir ''peri masalı'' dır.
Don Kişot hiç eskimeyen değerini hiç kaybetmeyen bir eserdir. Ancak yasaklılar listesinde bir zamanlar o da yer almıştır. İspanya'da hayırseverliği değersin kıldığı kararı ile yasaklanmıştır.
1001 Gece Masalları günümüzde bazı ülkelerde hala yasak. Bu ülkeler arasında Irak, Özbekistan ve Afganistan gibi ülkeler yer alıyor. Amerika ve İsrail'de ise bir dönem Yasaklanan Kitaplar arasında yer almıştı.
Da Vinci Şifresi bilindiği gibi tüm dünyada en çok satanlar listelerinde yer alıyor. Ancak Lübnan'da Hristiyan dinini rencide ettiği gerekçesiyle yasaklanmış.
1897 yılında yayınlanan Vampir edebiyatının baş yapıtı olarak bilinen Dracula bir dönem yasaklanan kitaplar arasında yer almış. Kitap 1994 yılında Amerika'da istediğimiz ama sahip olamadığımız arzunun, büyük ölçüde cinselliğin simgesidir ifadeleri kullanılarak lise öğrencilerine yasaklanmış.
Peter Wright tarafından yazılan Casus Avcısı İngiltere'de bir zamanlar yasaklı kitaplar arasındaydı. Sebep olarak ise devlet sırlarını açıkladığı gerekçe gösterilmiş. İngiliz ajanının gerçek hikayesinin anlatıldığı kitap 1985 ve 1988 yılları arasında yasaklıymış.
1928 yılında yayınlanan The Well Of Loneliness, bir kadının başka bir kadına duyduğu aşkı anlatıyor ve yazarı Radclyffe Hall'un kendi cinselliğini anlattığı kitap olduğu biliniyor. Tahrik edici herhangi bir unsur olmamasına rağmen kişileri yoldan çıkarabileceği gerekçesiyle 1949 yılına kadar Yasaklanan Kitaplar arasında yer alıyor.
Baba ve Piç bilindiği gibi Elif Şafak'a ait bir kitaptır. Türk milletini soykırımcı olarak göstermek ve Türklüğü aşağılamak iddasıyla dava açılmıştır. Avrupa Parlamentosu'nun Türkiye raporuna konu edilmiş ve beraatle sonuçlanmıştır.
Son olarak Mustafa Kemal Atatürk'ün 1914 yılında yazdığı ve 1918 yılında yayınlanan Zabıt ve Kumandan ile Hasbıhal adlı kitabıyla bitirmek istiyorum. Damat Ferit Paşa tarafından toplatılan kitaplar arasında yer alıyor. Kitap bin nüsha basıldıktan hemen sonra, yanına arkadaşlarına vermek için bir kısmını alarak Anadolu'ya geçen Mustafa Kemal Atatürk'ün hemen ardından toplatılmış ve yok edilmiş. Sonra ise arkadaşlarına vermek için yanına aldığı nüshalardan tekrar çoğaltılmış.
Zamanın da yasaklanmış, yok edilmiş ve yakılmış kitaplar arasında en bilinenleri ve benim de dikkatimi çeken kitaplar bu şekilde. Ancak en çok ilgimi çeken Yasaklanan Kitaplar arasında bilim-kurgu kitapları yer alıyor. Cesur Yeni Dünya, Hayvan Çiftliği, Bin Dokuz Yüz Seksen Dört ve Fahrenheyt 451 gibi.
Bugün Karartılan Kitaplar başlığı altında birçok kitaba yer vermeye çalıştım. Birçoğunu okudum. Ama içlerinden okumadıklarım da var. Belki yazım dikkatinizi çeker ve yasaklanan kitaplardan benim sayemde okursunuz. Sevgiler..
